بررسی آئین نامه حفاظتی كارگاههای ساختمانی
كارگاههای ساختمانی;گودبرداری و حفاری
فصل اول : تخریب بخش اول
– عملیات مقدماتی تخریب ماده 1- قبل از اینكه عملیات تخریب شروع شود ، باید بازدید دقیقی از كلیه قسمتهای ساختمان دردست تخریب بعملآمده و در صورت وجود قسمتهای خطرناك و قابل ریزش، اقدامات احتیاطی از قبیل نصب شمع، سپر، حائل و ستونهای موقتی جهت مهار آن قسمتها بعمل آید. ماده 2- قبل از شروع كار، جریان برق، گاز، آب و سایر خدمات مشابه با اطلاع و نظارت سازمانهای مربوطه بطور مطمئن قطع و در صورت نیاز به برقراری موقت آنها، این عمل باید با موافقت و نظارت سازمانهای ذیربط و رعایت كلیه احتیاطات و مقررات ایمنی مربوطه انجام گردد. ماده 3- منطقه خطر در اطراف ساختمان دردست تخریب باید كاملاً محصور و علامات خطر و هشداردهنده نصب گردد و از افراد غیر مسئول به منطقه محصورشده جلوگیری بعمل آید. ماده 4- در هنگام شب، مرز منطقه محصور شده باید با نصب چراغهای قرمز و یا علائم مشخصه دیگر از قبیل تابلوهای شبرنگ و غیره مشخص گردد. ماده 5- كلیه راههای ورودی و خروجی ساختمان دردست تخریب بجز راهی كه برای عبور و مرور كارگران و افراد مسئول در نظر گرفته شده، باید مسدود گردد. ماده 6- كلیه شیشههای موجود در دربها و پنجرهها باید قبل از شروع عملیات تخریب درآورده شده و محل مناسبی انبار گردد. ماده 7- عملیات تخریب باید از بالاترین قسمت یا طبقه شروع و به پائینترین قسمت یا طبقه ختم گردد، مگر در موارد خاصی كه تخریب بطور یكجا و استفاده از مواد منفجره در فونداسیون و از راه دوربا رعایت كلیه احتیاطات و مقررات ایمنی مربوطه و كسب مجوزهای لازم انجام و یا از طریق كشیدن با كابل و واژگون كردن و یا از طریق ضربه زدن با وزنههای در حال نوسان انجام شود. ماده 8- در مواردی كه عمل تخریب از طریق كشش و واژگون كردن انجام میشود، باید از كابلهای فلزی محكم استفاده شده و كلیه كارگران و افراد مسئول در فاصله مناسب و مطمئن و كاملاً دور از منطقه خطر نگهداشته شوند. ماده 9- در مواردی كه از وزنههای در حال نوسان برای تخریب استفاده میشود باید در اطراف محل اصابت وزنه میدان عملی به عرض 5/1 برابر ارتفاع ساختمان در نظر گرفته شود. ماده 10- وزنههای در حال نوسان مذكور در ماده فوق باید بترتیبی كنترل گردند كه بجز ساختمان دردست تخریب بهجای دیگر اصابت ننمایند. ماده 11- از تخریب قسمتهائی از ساختمان كه باعث تخریب و ریزش ناگهانی قسمتهای دیگر ساختمان گردد باید جلوگیری بعمل آید. ماده 12- در پایان كار روزانه، قسمتهای دردست تخریب نباید در شرایط ناپایداری كه در برابر فشار باد یا ارتعاشات آسیبپذیر باشند، رها گردند. ماده 13- مصالح و مواد حاصل از تخریب هر قسمت یا طبقه باید بموقع به محل مناسبی منتقل گردد و از انباشته شدن آن بترتیبی كه مانع از انجام كار شده و یا استحكام طبقات پائینتر را بخطر اندازد، جلوگیری بعمل آید. ماده 14- میخهای موجود در تیرها و تختههای حاصل از تخریب باید بلافاصله بداخل چوب فرو كوبیده و یا كشیده شود. ماده 15- در صورت لزوم، جهت جلوگیری از پخش گرد و غبار ناشی از تخریب باید در فواصل زمانی مناسب قسمتهای دردست تخریب بوسیله آبفشان مرطوب گردد. ماده 16- كلیه پرتگاهها و دهانههای موجود در كف طبقات و سایر قسمتها باستثناء دهانههائیكه برای حمل و انتقال مواد و مصالح حاصل از تخریب و یا لوازم كار مودر استفاده قرار میگیرند، باید بوسیله نرده یا حفاظهای مناسب محصور یا پوشانده شوند. ماده 17- در محوطه تخریب باید گذرگاههای مطمئنی برای عبور و مرور كارگران در نظر گرفتهشود. این گذرگاهها باید روشن و فاقد هرگونه مانع باشد. ماده 18- باستثناء پلكانها، راهروها و نربانها و درهائیكه برای استفاده كارگران بكار میرود باید كلیه راههای ارتباطی دیگر ساختمان در تمام مدت تخریب مسدود گردد. ماده 19- اگر ساختمان دردست تخریب بیش از دو طبقه و یا بلندتر از هشت متر از كف پیادهرو بوده و فاصله ساختمان از پیادهرو یا معبر كمتر از پنج متر باشد باید راهرو سرپوشیده موقتی برای تمام طول ساختمان با عرض متناسب در پیادهرو از چوب یا مصالح مقاوم مشابه ساخته شود و روشنائی لازم طبیعی و یا مصنوعی بطور دائم برای این راهرو تأمین گردد. ماده 20- سقف راهروهای سرپوشیده باید حداقل در حدود 700 كیلوگرم بر مترمربع فشار را تحمل نماید و در صورتیكه از این سقفها برای گذراندن برخی مصالح نیز استفاده شود باید حداقل 1500 كیلوگرم بر مترمربع فشار را تحمل نماید. ماده 21- بمنظور جلوگیری از خطرات ناشی از سقوط مصالح ساختمانی، اطراف خارجی سقف راهروهای سرپوشیده باید دارای حفاظ كاملی از چوب یا توری فلزی مقاوم با ارتفاع حداقل یكمتر باشد. این حفاظ ممكن است حداكثر نسبت به سقف زاویه 45 درجه بطرف داخل داشته باشد. ماده 22- در صورتیكه راهروهای سرپوشیده دارای درهائی برای بارگیری مصالح و غیره باشد این دربها باید همواره بسته باشد مگر در مواقع بارگیری و حمل كه باید مراقبت كافی بعمل آید. ماده 23- سقف راهروهای سرپوشیده كه از الوار ساخته میشود باید حداقل پنج سانتیمتر ضخامت داشته باشد اجزاء متشكله راهرو باید بهم و به كف مهار شده باشد. ماده 24- اگر ساختمان در دست تخریب از معبر یا پیادهرو بیش از پنج متر فاصله داشته باشد میتوان بجای ایجاد راهروی سرپوشیده از حصار یا نرده استفاده كرد. ماده 25- در محلهای ورود و خروج كارگران به ساختمان مورد تخریب باید راهروهای سرپوشیده با حداقل 3 متر طول و عرض نیم متر بیش از عرض درب ورودی ساخته شود تا از سقوط مصالح بر روی آن جلوگیری بعمل آید. ماده 26- مصالح ساختمانی نباید بوسیله سقوط آزاد بخارج پرتاب شود مگرآنكه پرتاب از داخل كانالهای چوبی یا فلزی انجام گیرد. ماده 27- كانالهای چوبی یا فلزی كه برای هدایت مصالح بخارج بكار میرود چنانچه بیش از 45 درجه شیب داشته باشد بایستی از چهار طرف كاملاً مسدود باشد، باستثنای دهانههائی كه برای ورود و خروج مصالح تعبیه گردیده است. ماده 28- دهانه خارجی كانالهای چوبی یا فلزی باید مجهز به دریچه محكمی بوده و در هنگام كار بوسیله یك نفر كارگر مراقبت شود و در سایر مواقع درب آن مسدود باشد و همچنین در ابتدای كانالهای مزبور نیز باید تدابیر و احتیاطات لازم برای جلوگیری از سقوط اتفاقی كارگران بداخل دهانه ورودی بكار برده شود. ماده 29- محل نگهداری ابزار و وسائل ساختمانی و ساختمانهای موقت كارگران باید در جائی قرار داشته باشد كه در معرض خطر ریزش و یا سقوط مصالح و مواد حاصل از تخریب نباشد. ماده 30- كلیه كارگران و افرادی كه در عملیات تخریب دخالت دارند، باید مجهز به كلاه ایمنی مناسب باشند و همچنین در صورت لزوم و بنا به موقعیت و اقتضای كار باید دستكش، كفش، عینك و ماسك حفاظتی مناسب مطابق با ضوابط آئیننامه وسائل حفاظت انفرادی در اختیار آنها گذارده شده و نظارت و كنترل لازم در مورد استفاده از آنها بعمل آید. بخش سوم – تخریب و برچیدن دیوارها ماده 31- دیوار یا قسمتی از دیوار كه ارتفاع آن بیش از 22 برابر ضخامت آن است، نباید بدون مهارهای جانبی آزاد بماند. ماده 32- برای خراب كردن و برچیدن دیوارهای نازك و مرتفع و فاقد استحكام كافی بطریق دستی باید از داربست استفاده شود. ماده 33- در مواردی كه دیوار از طریق واردآوردن نیرو و فشار تخریب میگردد، باید كلیه كارگران و افراد از منطقه ریزش دور نگهداشته شوند. ماده 34- قبل از خراب كردن هر یك از دیوارهای داخلی یا خارجی باید سوراخها و دهانههائی كه تا فاصله سه متر از محل تخریب در كف طبقه قرار دارد بوسیله مصالح مقاوم بابعاد كافی پوشانده شود مگر آنكه در طبقات پائین مطلقاً كارگری كار نكند و یا راههای ورود باین طبقات قبلاً مسدود باشد. ماده 35- دیوارهائی كه برای نگهداری خاك زمین یا ساختمانهای مجاور ساخته شدهاند، نباید تخریب گردند مگرآنكه قبلاً آن خاك برداشته شده و یا ساختمان مربوطه بوسیله شمع و سپر محافظت شده باشد. بخش چهارم – تخریب و برچیدن طاقها ماده 36- در طاقهای ضربی چه هنگامیكه سوراخ در آن ایجاد میشود و چه هنگام تخریب آن باید آجرها و مصالح بین دو تیرآهن تا تكیهگاههای طاق بطور كامل برداشته شود. ماده 37- هنگام تخریب طاق پس از برداشتن قسمتی از طاق ، باید روی تیرآهنها یا تیرچهها بطور عرضی الوارهائی حداقل به ضخامت 5 سانتیمتر و به عرض 25 سانتیمتر به تعداد كافی گذارده شود تا كارگران بتوانند در روی آنها مستقر شده و بكار خود ادامه دهند. ماده 38- هنگام تخریب طاق، باید طبقه زیر آن بطوری مسدود شود كه هیچیك از كارگران نتوانند در آن رفت و آمد كنند. بخش پنجم – تخریب و برچیدن اسلكت فلزی ساختمان ماده 39- در صورت استفاده از جرثقیل برای پائین آوردن تیرآهنها وقطعات فولادی، مقررات آئیننامه حفاظتی وسائل حمل و نقل و جابجا كردن مواد و اشیاء در كارگاهها باید رعایت گردد. ماده 40- پس از تخریب و برداشتن طاق اگر نصب جرثقیل ساختمانی روی تیرآهن ضروری باشد باید قبلاً بوسیله الوار تمام اطراف محل نصب جرثقیل بجز قسمتی كه برای حمل وسائل و مواد لازم باشد، پوشانده شده و بطرز محكم و مطمئن استقرار یابد . ماده 41- هنگام استفاده از جرثقیلها و وسائل مشابه باید یك سلسله علامات مشخص بكار رود و تمام افرادیكه با این گونه وسائل كار میكنند قبلاً آموزش لازم را برای آشنائی و بكار بردن علامات مذكور دیده باشند. ماده 42- هنگام پائینآوردن تیرآهنهای بریده شده بوسیله جرثقیل، برای حفظ تعادل و جلوگیری از لنگر بار باید از طناب هدایتكننده نیز استفاده شود. ماده 43- از سوار شدن روی بار و آویزان شدن كارگران به كابل دستگاههای بالابر باید جلوگیری بعمل آید. ماده 44- هنگام استفاده از جرثقیل برای حمل كپسولهای اكسیژن و استیلن باید از محفظههائی استفاده شود كه این كپسولها بطور مطمئن در آن مستقر شده باشد. ماده 45- قبل از بریدن تیرآهن باید احتیاطهای لازم بمنظور جلوگیری از نوسانات آزاد تیرآهن بعد از برش بعمل آید تا صدمهای باشخاص و یا وسائل یا استخوانبندی ساختمان مورد تخریب وارد نیاید. ماده 46- پائین آوردن تیرآهنهای بریده شده باید بطور آهسته انجام شود و انداختن آنها از بالا مطلقاً ممنوع است. ماده 47- هنگامیكه تخریب ساختمان فلزی بدون استفاده از جرثقیل انجام میگیرد، باید قبل از برداشتن تیرآهنها و ستونهای هر طبقه بلافاصله زیر آن با الوار پوشانیده شود. بخش ششم – تخریب دودكشهای بلند، برجها و سازههای مشابه ماده 48- دودكشهای بلند، برجها و سازههای مشابه نباید از طریق انفجار یا واژگونی تخریب شوند، مگرآنكه قبلاً محدوده حفاظتشده و مطمئنی با وسعت كافی در اطراف آن در نظر گرفته شده باشد. در صورتیكه قرار باشد سازههای فوقالذكر بطریق دستی تخریب گردد، باید از داربست استفاده شود. ماده 49- بتناسب تخریب سازههای مذكور از بالا به پائین سكوی داربست نیز باید بتدریج پائین آورده شود، بترتیبی كه همواره محل استقرار كارگران مربوطه پائینتر از نقطه بالائی سازه بوده و این اختلاف ارتفاع كمتر از 50 سانتیمتر و بیشتر از 150 سانتیمتر نباشد. ماده 50- از ایستادن و استقرار كارگران در بالای سازههای مذكور باید جلوگیری بعمل آید. ماده 51- مصالح حاصله از تخریب سازههای مورد بحث باید از داخل به پائین ریخته شده و برای جلوگیری از تجمع مصالح باید قبلاً دریچهای در پائینترین قسمت سازه جهت تخلیه آن ایجاد شود. ماده 52- تخلیه مصالح حاصله از تخریب مذكور در ماده فوق، فقط باید پس از توقف كار تخریب انجام شود. ماده 53- در صورت استفاده از بالابر، تكیهگاه آن باید مستقل از داربست باشد.
فصل دوم : گودبرداری و حفاری بخش اول
عملیات مقدماتی گودبرداری و حفاری ماده 54- قبل از اینكه عملیات گودبرداری و حفاری شروع شود، اقدامات زیر باید انجام شود: الف – زمین مورد نظر از لحاظ استحكام دقیقاً مورد بررسی قرار گیرد. ب – موقعیت تأسیسات زیرزمینی از قبیل كانالهای فاضلاب، لولهكشی آب ، گاز، كابلهای برق، تلفن و غیره كه ممكن است در حین انجام عملیات گودبرداری موجب بروز خطر و حادثه گردند و یا خود دچار خسارت شوند، باید مورد شناسائی قرار گرفته و در صورت لزوم نسبت به تغییر مسیر دائم یا موقت و یا قطع جریان آنها اقدام گردد. ج – در صورتیكه تغییر مسیر یا قطع جریان تأسیسات مندرج در بند ب امكان پذیر نباشد باید بطرق مقتضی از قبیل نگهداشتن بطور معلق و یا محصور كردن و غیره، نسبت به حفاظت آنها اقدام شود. د – موانعی از قبیل درخت، تختهسنگ و غیره از زمین مورد نظر خارج گردند. ه – در صورتیكه عملیات گودبرداری و حفاری احتمال خطری برای پایداری دیوارها و ساختمانهای مجاور دربرداشته باشد، باید از طریق نصب شمع، سپر و مهارهای مناسب ایمنی و پایداری آنها تأمین گردد. بخش دو – اصول كلی گودبرداری و حفاری ماده 55- اگر در مجاورت محل گودبرداری و حفاری كارگرانی مشغول بكار دیگری باشند، باید اقدامات احتیاطی برای ایمنی آنان بعمل آید. ماده 56- دیوارههای هر گودبرداری كه عمق آن بیش از یك متر بوده و احتمال خطر ریزش وجود داشته باشد، باید بوسیله نصب شمع، سپر و مهارهای محكم و مناسب حفاظت گردد، مگر آنكه دیوارهها دارای شیب مناسب (كمتر از زاویه پایدار شیب خاكریزی) باشد. ماده 57- در مواردی كه عملیات گودبرداری و حفاری در مجاورت خطوط راه آهن ، بزرگراهها و یا مراكز و تأسیساتی كه تولید ارتعاش مینماید، انجام شود باید تدابیر احتیاطی از قبیل نصب شمع، سپر و مهارهای مناسب برای جلوگیری از خطر ریزش اتخاذ گردد. ماده 58- مصالح حاصل از گودبرداری و حفاری نباید بفاصله كمتر از نیم متر از لبه گود ریخته شود. همچنین این مصالح نباید در پیادهروها و معابر عمومی بنحوی انباشته شود كه مانع عبور و مرور گردد. ماده 59- دیوارههای محل گودبرداری و حفاری در موارد ذیل باید دقیقاً مورد بررسی و بازدید قرار گرفته و در نقاطی كه خطر ریزش یا لغزش بوجود آمده است، وسائل ایمنی نصب یا تقویت گردد. الف – بعد از یك وقفه 24 ساعته یابیشتر در كار. ب – بعد از هرگونه عملیات انفجاری. ج – بعد از ریزشهای ناگهانی. د – بعد از صدمات اساسی به مهارها. ه – بعد از یخبندانهای شدید. و – بعد از بارانهای شدید. ماده 60 – در محلهائی كه احتمال سقوط اشیاء به محل گودبرداری و حفاری وجود دارد، باید موانع حفاظتی برای جلوگیری از واردشدن آسیب به كارگران پیش بینی گردد. همچنین برای پیشگیری از سقوط كارگران و افراد عابر بداخل محل گودبرداری و حفاری نیز باید اقدامات احتیاطی از قبیل محصوركردن محوطه گودبرداری، نصب نردهها موانع، علائم هشداردهنده و یا ایجاد گذرگاههای موقت، مطمئن و ایمن انجام شود. ماده 61- شبها در كلیه معابر و پیادهروهای اطراف محوطه گودبرداری و حفاری باید روشنائی كافی تأمین شود و همچنین علائم هشداردهنده شبانه از قبیل چراغهای احتیاط ، تابلوهای شبرنگ و غیره در اطراف منطقه محصور شده نصب گردد. ماده 62- قبل از قراردادن ماشین آلات و وسائل مكانیكی از قبیل جرثقیل، بیل مكانیكی، كامیون و غیره و یا انباشتن خاكهای حاصل از گودبرداری و حفاری و مصالح ساختمانی در نزدیكی لبههای گود، باید شمع، سپر و مهارهای لازم جهت افزایش مقاومت در مقابل بارهای اضافی در دیواره گود نصب گردد. ماده 63- درصورتیكه از وسائل بالابر برای حمل خاك و مواد حاصل از گودبرداری و حفاری استفاده شود، باید پایههای این وسیله بطور محكم و مطمئن نصب گردیده و خاك و مواد مذكور نیز باید با محفظه ایمن و مطمئن بالاآورده شود. ماده 64- هرگاه دیواری جهت حفاظت یكی از دیوارههای گودبرداری مورد استفاده قرار گیرد باید بوسیله مهارهای لازم پایداری آن تأمین شود. ماده 65- در صورتیكه از موتورهای احتراق داخلی در داخل گود استفاده شود، باید با اتخاذ تدابیر فنی، گازهای حاصله از كار موتور بطور مؤثر از منطقه كار كارگران تخلیه و خارج گردد. ماده 66- چنایچه وضعیت گود یا شیار بنحوی است كه روشنائی كافی با نور طبیعی تأمین نمیشود باید جهت جلوگیری از حوادث ناشی از فقدان روشنائی از منابع نور مصنوعی استفاده شود. ماده 67- درصورتیكه احتمال نشت و تجمع گازهای سمی و خطرناك در داخل گود وجود داشتهباشد باید با اتخاذ تدابیر فنی و نصب وسائل تهویه، هوای منطقه تنفسی كارگران بطور مؤثر تهویه گردد. ماده 68- در مواردیكه حفاری در زیر پیادهروهای ضروری باشد، باید جهت پیشگیری از خطر ریزش اقدامات احتیاطی از قبیل نصب مهارهای مناسب با استقامت كافی انجام و با نصب موانع، نردهها و علائم هشداردهنده ، منطقه خطر بطور كلی محصور و از عبور و مرور افراد جلوگیری بعمل آید. ماده 69- در گودها و شیارهائی كه عمق آنها از یك متر بیشتر باشد، نباید كارگر را به تنهائی بكار گمارد. ماده 70- در حفاری با بیل و كلنگ باید كارگران بفاصله كافی از یكدیگر بكار گمارده شوند. ماده 71- در شیارهای عمیق و طولانی كه عمق آنها بیش از یك متر باشد، باید بازاء حداكثر هر سی متر طول، یك نردبان كارگذارده شود. لبه بالائی نردبان باید تا نود سانتیمتر بالاتر از لبه شیار ادامه داشته باشد. بخش سوم – راههای ورود و خروج به محل گودبرداری و حفاری ماده 72- برای رفت و آمد كارگران به محل گودبرداری باید راههای ورودی و خروجی مناسب و ایمن در نظر گرفته شود. در محل گودهائی كه عمق آن بیش از 6 متر باشد، باید برای هر شش متر یك سكو یا پاگرد برای نردبانها، پلهها و راههای شیبدار پیشبینی گردد این سكوها یا پاگردها و همچنین راههای شیبدار و پلیكانها باید بوسیله نرده های مناسب محافظت شود. ماده 73- عرض معابر و راههای شیب دار ویژه وسائل نقلیه نباید كمتر از چهار متر باشد و در طرفین آن باید موانع محكم و مناسبی نصب گردد. در صورتیكه این حفاظ از چوب ساخته شود. قطر آن نباید از بیست سانتیمتر كمتر باشد. ماده 74- در محل گودبرداری باید یك نفر نگهبان مسئول نظارت برورود و خروج كامیونها و ماشینآلات سنگین باشد و نیز برای آگاهی كارگران و سایر افراد، علائم هشداردهنده و معبر ورود و خروج كامیونها و ماشینآلات مذكور نصب گردد. ماده 75- راههای شیبدار و معابری كه در زمین های سخت ( بدون استفاده از تخته های چوبی ) ساخته میشود، باید بدون پستی و بلندی و ناهمواری باشد.
لینک دانلود و توضیحات فایل”بررسی آئین نامه حفاظتی كارگاههای ساختمانی”