بررسی شیوه ها و مبانی نظری كاهش تصدیگری خدمات پشتیبانی دانشگاههای علوم پزشكی
بررسی شیوه ها و مبانی نظری;مبانی نظری كاهش تصدیگری خدمات پشتیبانی ;دانشگاههای علوم پزشكی
چكیده
مقاله حاضر مقاله تهیه شده از طرح پژوهشی بررسی مبانی نظری و شیوههای كاهش تصدیگری خدمات پشتیبانی دانشگاههای علوم فی ما بین معاونت توسعه مدیریت منابع و امور مجلس وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی و گروه كارشناسان ایران (به عنوان مجری طرح) میباشد.
این طرح در چهار مرحله به شرح زیر به اجرا درآمده است:
مرحله اول ـ بررسی مبانی نظری
مرحله دوم ـ بررسی وضعیت موجود
مرحله سوم- طراحی الگوی مفهومی
مرحله چهارم- ارائه الگوی اجرایی
روش پژوهش مطالعه حاضر عمدتاً از طریق (1) مطالعات كتابخانهای و بررسی مستندات مكتوب و الكترونیكی در كتابخانههای مهم دانشگاهی و سازمانهای ذیربط (نظیر سازمان مدیریت و برنامهریزی و مركز آموزش مدیریت دولتی) و نیز شبكه اطلاع رسانی بین المللی (اینترنت)، و (2) انجام مطالعه میدانی به شیوه پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده انجام شده است.
براساس یافتههای حاصل از بررسی وضعیت موجود، تجارب كشورهای خارجی، بررسی مبانی نظری، تجربیات مجری طرح و همچنین نقطهنظرهای كارسناسی گروه طرح، كه مشروح آنها در گزارش طرح ارائه شده است، دو الگوی اصلی برای كاهش تصدیگری خدمات پشتیبانی دانشگاههای علوم پزشكی (الگوی مفهومی، الگوی اجرایی) طراحی شد. همچنین مكانیزمهای كنترلی و بهسازی كاهش تصدیگری (شامل هفت مكانیزم اصلی)، و طرحی برای گذار از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب در زمینه كاهش تصدیگری (با ذكر فعالیتهای اصلی، پیشنیازها، مسیرهای اصلی، وضعیت پایلوتها، و وضعیت تیپهای دانشگاهی در ارتباط با طرح حاضر) تدوین گردید در نهایت كلیه الگوهای فوق بعد از طراحی اولیه از طریق تكنیك دلفی مورد آزمون قرار گرفت و پس از انجام اطلاحهای لازم، الگوهای نهایی تدوین و ارائه گردید.
مقدمه
تشریح مرزهای سازمان یكی از ابعاد اصلی نظریه اقتصادی سازمان از هنگام مطرح شدن نظریه سازمان توسط «كاوز»[1] در سال (1937) بوده است. در حالی كه اكثر تحقیقات موجود، بر یكپارچگی عمودی تمركز یافتهاند، گام معكوس، یعنی تفكیك عمودی[2] یا برونسپاری، پدیدهای فراگیر در دنیای صنعتی در سالهای اخیر بوده است (بولر و هاكاپ، 2003 ، ص 2).
موضوع كاهش تصدیگری یكی از زمینههای نسبتاً جدید اصلاح و بهسازی در مقوله كوچك كردن حجم دولت و وزارتخانهها در سطح كلان، و مقوله تجدید ساختار و بهبود فرایندها در سطح خرد مؤسسهها و سازمانها میباشد.
بیان مسئله
طرح كاهش تصدیگری و كوچك سازی سازمانی و بویژه خدمات پشتیبانی دانشگاهها در ایران چندان مسبوق به سابقه نیست. ولی انجام تغییرات عمده در سازمانها از جمله كوچك سازی ، مهندسی مجدد و اصلاح ساختار امروزه امری عادی تلقی می شود و بدین لحاظ مدیریت تحول یكی از مهارتهای راهبری برای همه مدیران در دنیای امروز به شمار می رود .
اقتصاد رقابتی مراقبتهای بهداشتی درمانی و نیز پیچیدگی و ضرورت ارائه خدمات كیفی در واحدهای خدماتی سازمانهای بهداشتی درمانی و دانشگاههای علوم پزشكی، این واحدها را ناچار به استفاده از رویكردها و ابزارهای نوین مدیریتی و سازمانی كرده است كه از آن جمله میتوان به مواردی نظیر ISO 9000 TQM ، مهندسی مجدد، و …. اشاره كرد.
در این میان یكی از مؤثرترین این ابزارها كه می تواند به عنوان استراتژی بهسازی در دانشگاهها مدنظر قرار گیرد ، مقوله تجدید ساختار و سازمان و به ویژه كوچك سازی و كاهش تصدیگری است.
[1]. Coase
[2]. Vertical Disintegration