دوره آموزشی دستورالعمل جوشکاری WPS،گزارش تائید آن PQR و تائید صلاحیت جوشکار WPQ بر اساس کد ASME به همراه نمونه فرم ها
دستورالعمل جوشکاری;گزارش تائید دستورالعمل جوشکاری;تائید صلاحیت جوشکار;کد ASME;WPS; PQR; WPQ;ASME Section IX;جوشکاری;Welding Procedure Specification ;Qualification Record Procedure ;تائید صلاحیت جوشکار; Welder Performance Qualification ;AWS D11; test coupon;test plate;ASME SecIX (Boiler and Pr
دوره آموزشی دستورالعمل جوشکاری WPS،گزارش تائید آن PQR و تائید صلاحیت جوشکار WPQ بر اساس کد ASME به همراه نمونه فرم ها
پیشگفتار
استفاده از جوشکاری به زمانهای بسیار دور و آغاز کار با فلزات باز می گردد و امروزه کاربرد آن به دلیل صرفه اقتصادی، قابلیت اطمینان بالا و نیز داشتن ایمنی، روز به روز افزایش می یابد . در مقایسه با سایر روشهای اتصال دهی همانند پرچ کاری؛ سازه جوشکاری شده استحکام بیشتر، وزن و هزینه کمتری دارد. تکنولوژی جوشکاری حدودا شامل 100 فرآیند بوده که شامل روش هایی برای جوشکاری پلیمرها، فلزات، سرامیکها، کامپوزیتها و سایر مواد مهندسی می باشد . این تکنولوژی های متعدد سبب انعطاف پذیری فراوان در طراحی قطعاتی که به هم جوش داده می شوند، می گردد . جوشکاری به طور معمول آخرین فرآیند در مونتاژ قطعات است و نقش بسیار مهمی را در اطمینان از کارایی قطعه ایفا می کند. همچنین نقش جوشکاری در تعمیرات و افزایش طول عمر قطعات تولید شده نیز بسیار حیاتی است.
با توجه به مطالب گفته شده عجیب نخواهد بود اگر بشنویم که امروزه صنعت جوش به عنوان یک صنعت زیربنائی در توسعه ملل مورد توجه استراتژیست های توسعه قرار گرفته است. آنچه در این میان باید به آن توجه نمود این است که محیط جهانی کنونی ایجاب می نماید که صنایع، فعالیت های خود را همگام با روند جهانی به انجام رسانده تا بدین ترتیب با کاهش زمان و هزینه و افزایش کیفیت موجب ارتقاء اثربخشی و کارآیی خود گردند . با توجه به با رویکرد جهانی در آینده نزدیک، فرآیندهای اصلی تولید در صنایع نیازمند توجه ویژه و به کارگیری استانداردهای رایجWTOواقعیت پیوستن ایران به در سطوح بین المللی است.
مطابق استانداردهای جهانی، جوشکاری از فرآیندهای خاص می باشد و تنها با کنترل کیفیت محصول پس از تولید، امکان تصمیم گیری در خصوص کیفیت محصول وجود ندارد و برای اطمینان از کیفیت، باید قبل و در حین تولید نیز نظارت و بازرسی روی محصول وجود داشته باشد. اطمینان از امر کیفیت در جوشکاری به عنوان یک فرآیند خاص، نیازمند کفایت کیفیت در بخش های مختلف درگیر در تولید شامل مواد اولیه، تجهیزات، نیروی انسانی، استانداردها، فرآیندهای تولید، مدیریت و … بوده و به عبارت دیگر مستلزم کارا بودن سیستم مدیریت کیفیت جوش می باشد.
آنچه در این دوره آموزشی به آن پرداخ ته خواهد شد سه حلقه از زنجیره سیستم مدیریت کیفیت جوش است که عبارتند از چگونگی تنظیم و بررسی مدارك است:
- دستورالعمل جوشکاری Welding Procedure Specification که کوتاه شده آن WPS نامیده می شود
- گزارش تائید دستورالعمل جوشکاریQualification Record Procedureیا PQR
- تائید صلاحیت جوشکار Welder Performance Qualification که مخففآنWPQ خوانده می شود
به همین دلیل نیز این دوره برASME Sec. IXدر کشور ما تهیه مدارك جوشکاری در پروژه های صنعتی در بیشتر موارد بر اساس اساس ویژگیها و شرایط این کد طراحی گردیده است اما برای روشنتر شدن موضوع و یا انجام مقایسه، در برخی موارد به استانداردهای مشابه مانند AWS D1.1نیز اشاره گردیده است.
مقدمه
با توجه به نیازمندیهای صنعتی دنیای امروز، لازم است تمامی عملیات صنعتی و از آن جمله فعالیتهای مرتبط با ج وشکاری بر اساس رویه های تدوین شده ای انجام گردند . بر این اساس لازم است برای انجام هر کاری دستورالعمل اجرایی تهیه شود و پس از آن با انجام آزمایشهایی قابلیت اجرایی دستورالعمل و توانایی تحقق خواسته ها به اثبات برسد.
یک دستورالعمل نوشته شده است که مسیر را برای جوشکار در اجرای جوشکاری بر اساس کد یا استاندارد مورد نظر مشخص می کند. پس از تهیهWPS جوش ایجاد شده مطابق با مشخصات جوش طراحی شده خواهد بود. باید این مطلب ارزیابی شود که آیا با انجام جوشکاری بر اساس اینWPS بهPQRبه بوته آزمایش گذاشته شود و این کار توسط تهیه مدركWPSبه عبارت دیگر آیا می تواند اهداف مورد نظر ر ا برآورده سازد؟ از این روی باید یا نمونه آزمون نیز گفته می شود با ویژگیهای ذکر شده در کد یا استاندارد مورد نظرtest couponبه آن test plateانجام می رسد. برای این کار تهیه(specimen)آماده شده و برای انجام آزمونهای لازم به آزمایشگاه فرستاده می شود. آزمایشگاه از نمونه ارسالی نمونه های کوچکتری به نام آزمونه کرده و مورد آزمایش قرار می دهد . آزمونهای لازم و نیز معیارهای پذیرش نتایج آزمون، در کد یا استاندارد مورد استفاده مشخص شده اند . اگر معیارهای قابلیت اجرا پیدا می کند . ناگفته پیداست کهWPSرا تصویب شده تلقی کرد و آنWPSکیفی و کمی استاندارد یا کد مورد نظر برآورده شوند، می توان تنها خصوصیات جوش را تضمین می کند و نه مهارت جوشکار یا اپراتور جوشکاری را. آشکار است که برای انجام جوشکاری لازم اس ت ازWPSتصویب فردی که صلاحیت انجام این کار را داشته باشد استفاده گردد . بنابراین باید جوشکار، تایید صلاحیت گردد. فرآیند تائید صلاحیت جوشکار که به کار او اعتبار موسوم است . چگونگی تایید صلاحی ت جوشکار درWPQنام دارد که به طور اختصاری بهWelder Performance Qualification می بخشد.
استانداردها و کدهای مورد استفاده اصولا استانداردها و کدهای زیادی به مبحث چگونگی و فرمت مدارك مورد نیاز برای دستورالعمل جوشکاری و گزارش تائید آن و نیز چگونگی تائید صلاحیت جوشکاران پرداخته اند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
ASME Sec.IX (Boiler and Pressure Vessel Code)
ASME B31.1(Power Piping)
ASME B31.3 (Process Piping)
AWS D1.1 (Structural Welding Code-Steel)
API 650 (Welded Steel Tanks for Oil Storage)
API 1104 (Welding of Pipelines and Related Facilities)
EN 288 (Specification and Approval of Procedures for Welding Metallic Materials)
خواهد بود. به عبارت دیگر مدارك بایدWPQوPQR WPSروشن است که مفاد قرارداد مشخص کننده استاندارد یا کد مورد استفاده در تهیه مدارك بر اساس نیازهای کارفرما و بنا به تایید مشاور طرح توسط سازنده (پیمانکار) تهیه شود. لازم به تذکر است که هدف تمامی استانداردهای ذکرشده یکسان و
ایجاد اطمینان ازکیفیت جوشکاری است و تنها در پاره ای از موارد با یکدیگر تفاوت خواهند داشت اما در بحث کلان تر مدیریت کیفیت جوشکاری، به استانداردهای دیگری نیز باید توجه کرد.
نیاز به اطمینان از کیفیت سازه های جوشکاری شده، اساس گسترش بسیاری از استانداردها در این زمینه بوده است. این استانداردها در ابتد ا در ارتباط با کمیته)CEN .فرآیند جوش و خصوصیات اتصال بوده و اخیرا تمام فعالیت های مرتبط ب ا تکنولوژی جوشکاری در یک شرکت را پوشش می دهند که هدف آن تعیین الزامات کیفی برای جوشکاری ذوبی مواد فلزی بود را منتشرENاستانداردهای اروپایی)در سال 1994 اولین ویرایش استاندارد 729 ENکرد. از آن زمان به بعد بر ای شرکتهای سازنده استفاده کننده از جوشکاری که بر اساس الزامات این استاندارد فعالیت کرده اند ، گواهینامه منتشر کردISOرا با شماره 3834ENسازمان استانداردسازی جهانی) استاندارد معادل 729) ISO،729صادرگردیده است. همچنین در همان سال ENفدراسیون جوشکاری اروپا) نیز سیستمی برای پشتیبانی شرکتها در استقرار 729) EWF .که در حال حاضر ویرایش 2005 این استاندارد جاری است ASMEدستورالعمل جوشکاری،گزارش تائید آن و تائید صلاحیت جوشکار بر اساس کد تنظیم شده است. استاندارد عمومی تعیین کیفیت جوش قبل ازISO ENایجاد کرده است که این سیستم هم اکنون برای برآورده سازی الزامات 3834 بوده است. BSدر انگلستان 4870 ،EN 729 این مهم در سطح جهانی در شرکت ها و موسساتی که جوشکاری از فرآیندهای اصلی تولید محصولات آنهاست ، با استقرار نظام کیفی بر اساس به عنوان زیربنای مدیریت در ارتقای کیفیت در صنعت جوش صورت می پذیرد. امروزه خواسته های کیفیتی جوشEN 729/ISOاستانداردهای 3834 باید بر اساس این دو استاندارد تنظیم گردد.
