مسجد كبود تبریز 37 ص
مسجد كبود تبریز 37 ص;دانلود مسجد كبود تبریز 37 ص;دانلود تحقیق مسجد كبود تبریز 37 ص;دانلود تحقیق در مورد مسجد كبود تبریز 37 ص;مسجد كبود تبریز;دانلود مسجد كبود تبریز;دانلود تحقیق مسجد كبود تبریز;دانلود تحقیق در مورد مسجد كبود تبریز;تحقیق مسجد كبود تبریز;تحقیق در مورد مسجد كبود تبریز;تحقیق و بررسی مسجد كبود تبریز;بررسی مسجد كبود تبریز
مسجد كبود تبریز
بنای تاریخی ـ مذهبی مسجد كبود از آثار ارزشمند دوره قراقویونلو می‌باشد كه به دستور جهانشاه كه شهر تبریز را پایتخت خود قرار داده بود و به سركاری عزالدین قاپوچی بنا گردیده و با استناد به كتیبه برجسته سردرب به سال 870ه.ق ساختمان آن به اتمام رسیده است. نام این مسجد به لهجه محلی، «گوی مسجد» است.
بنای اصلی در مقام مسجد مقبره، دارای صحن وسیعی بوده كه در آن مجموعه‌ای از ساختمان‌ها از جمله مدرسه و حمام و خانقاه و كتابخانه ساخته شده بود كه متاسفانه آثاری از آنها بجای نمانده است.
خصوصیت بارز و شهرت وافر مسجد كبود با معماری ویژه تلفیقی و اعجاب‌انگیز آن بیشتر به خاطر كاشیكاری معرق و تلفیق آجر و كاشی، آجری نقوش پركار و در حد اعجاز آن می‌باشد كه زینت‌بخش سطوح داخلی و خارجی بنا بوده است. در متن كتیبه برجسته سردرب باشكوه و پرنقش و نگار آن، عمارت مظفریه و نیز نام نعمت «الله بن محمود البواب»، خطاط و احتمالاً طراح نقوش كه از هنرمندان برجسته خوشنویسی آذربایجان بوده، درج شده است.
چنین تصور می‌شود كه ساختمان مسجد كبود به مثابه یادمانی از پیروزی‌های جهانشاه برپا گردیده است، به طوری كه در این خصوص می‌توان به سوره فتح كه به صورت كامل و به شكل برجسته، زینت‌بخش دورتادور بالای شبستان بزرگ می‌باشد، اشاره نمود. نام جهانشاه در كتیبه بالای درب ورودی نقش بسته كه قبلاً روكش طلایی داشته است.
مسجد كبود دارای دو مناره باریك و بلند در منتهی الیه شرق و غرب ضلع شمالی بوده است. در پشت درب ورودی به شبستان بزرگ، یك بیت شعر فارسی به خط ثلث نوشته شده بدین مضمون:
كردار بیار و گرد گفتار مگرد چون كرده شود، كار بگویید كه كه كرد
بنای این مسجد بسیار عالی، نمای آن كه پنجاه قدم ارتفاع دارد، هشت پله از سطح زمین اطراف كرسی دارد و از خارج دیوارهای آن همه از كاشی اعلی به رنگ‌های مختلف پوشیده شده است. از طرف داخل با نقش و نگارهای زیبا به سبك معماری اعراب و كلمات بسیار به خط عربی از طلا و لاجورد زینت یافته است. از دو طرف بنا دو مناره با برج خیلی بلند، اما كم‌قطر ساخته‌اند و در میان آنها راه‌پله تعبیه شده است كه بالا می‌رود و سطح ظاهر منارها هم كاشی است و این آجرهای منقش براق زینت معمولی است كه در ایران ابنیه را بدان می‌آرایند.
درب مسجد چهار پا بیشتر عرض ندارد و در وسط یك تخته سنگ سفید شفافی تراشیده شده كه بیست و چهار پا طول، یعنی ارتفاع و دوازده پا عرض آن سنگ است و در میان سطح داخلی آن نمای بزرگ مسجد خیلی زیبا و عظیم به نظر می‌آید، از راه‌رو و مسجد داخل گنبد می‌شود كه سی و شس قدم قطر آن است. این گنبد از طرف داخل روی دوازده مجردی بنا شده كه شانزده مجردی هم از خارج تكیه‌گاه آن است و این مجردی‌ها خیلی بلند و شش پای مكعب حجم آنها است، در پایین ستون‌های سكویی از مرمر سفید ساخته شده كه زیر آن خالی و خانه خانه است، برای اینكه كفش‌ها را هنگام داخل شدن به مسجد می‌كنند و در آن حفره‌ها بگذارند.
این گنبد از طرف داخل با آجرهای كوچك مربع از كاشی‌های الوان مختلف گل و بوته‌دار موزاییك شده كه در میان آنها به تناسب جملات و آیات عربی گنجانیده و به قدری خوب به هم اتصال داده‌اند كه گویا یك پرده نقاشی است كه تمام با درجه و پرگار ساخته شده است. از این گنبد داخل یك گنبد كوچكتری می‌شود كه خیلی قشنگتر از اولی است: در عمق آن از سنگ مرمر شفاف سفید چیزی ساخته شده كه شباهت به دری كه باز نمی‌شود، دارد.
این گنبد مجردی ندارد، اما ازاره‌ی آن به قدر هشت پا ارتفاع از سنگ مرمر سفید است و سنگ‌ها به عرض و طولی است كه مایه تعجب و حیرت است. تمام این گنبد از مینای بنفشه رنگ است كه روی آن اقسام گل‌های صاف نقاشی شده، سطح خارجی هر دو گنبد هم از همین كاشی‌ها است، ولی نقاشی آنها برجسته می‌باشد. روی گنبد اولی گل‌های سفید روی زمینه‌ی سبز و گنبد دومی ستاره‌های سفید روی زمینه سیاه نقش شده و همه این رنگ‌ها به بیننده لذت و فرح می‌دهند.
نزدیك درب ورودی كه از گنبد بزرگ داخل گنبد كوچك می‌شوند، طرف چپ منبری از چوب گردو به دیوار تكیه داده‌اند كه نجاری آن تعریفی نداشت، اما طرف دست راست یك منبر دیگر از همان چوب به دیوار تكیه داده‌اند. بالای سر آن سایبانی از همان چوب افراشته و دور محل نشیمن آن از چوب نرده كوچكی ساخته شده و چهارده پله دارد. در سمت جنوب مسجد دو تخته سنگ خیلی بزرگ سفید شفاف كه نور خورشید از آن می‌گذرد، نصب شده است. وقتی آفتاب به آنها می‌تابد، سرخ رنگ می‌شود، به طوری كه چند لحظه بعد از غروب آفتاب هم می‌توان به روشنایی و تلالو آنها مكتوب را قرائت كرد.
شبستان بزرگ را از سه طرف رواق‌ها دربر گرفته و بر بالای آن گنبد دو پوشی به قطر تقریبی 17 متر قرار گرفته است. شبستان كوچك كه در حكم مكانی خصوصی و مقبره سلطنتی درنظر گرفته شده بود، در سمت جنوب بنا واقع شده و با قطعات سنگ مرمر ازاره‌بندی شده بود كه آیات قرآنی به خط زیبای ثلث و به صورت برجسته زینت‌بخش قسمت فوقانی سنگ‌ها است.
كاشیكاری آن صرفاً به رنگ لاجوردی و عمدتاً از قطعات شش ضلعی كار شده بود و تمام سطح سقف آن زرنگاتر (نقاشی با آب طلا) و كف شبستان‌ها به احتمال قوی مرمرین بوده است. نقش و نگار نقاشی معرف مسجد شامل گره‌بندی‌های هندسی، گل و بوته اسلیمی و كتیبه‌های مختلف كه مجموعاً حكایت از زیبایی خارق‌العاده‌ای داشته است.
آرامگاه جهانشاه و نزدیكان وی در انتهای شبستان كوچك در داخل سرداب بوده است. زلزله مهیب سال 1193 ه.ق باعث ویرانی شهر تبریز و كشته شدن عده زیادی از مردمن آن گشته و از مسجد كبود بجز سردرب و چندین جزرپایه برجای نمی‌گذاردن و در فاصله بین سال‌های پس از زلزله تا شروع مرمت، درب ورودی اصلی و قطعات مرمرین و …. به تاراج می‌رود.
این بنا در ضلع شمالی خیابان امام روبروی كوچه صدر واقع شده كه در سال 870ه.ق در دوره جهانشاه قراقویونلو و با نظارت صالحه خاتون دختر جهانشاه بنا ساخته شده است.
بنای مسجد شامل سردرب، شبستان و مقبره است كه سردر آن رو به شمال واقع شده، در كنار آن ستون‌هایی متصل به بنا به شكل مارپیچ بالا رفته و در قسمت فوقانی هلالی بیضی شكل وجود دارد. پس از سردرب و دهلیز واقع در پشت آن، شبستان بزرگ مسجد به ابعاد 5/16 متر قرار دارد كه در سه طرف شمالی، غربی و شرقی آن شبستان رواقی به عرض 4/4 متر با طاق‌های ضربی و گنبدهای كم‌خیز وجود دارد.
قسمت جنوبی بنا به شبستان كوچكی موسوم به مقبره راه دارد. كاشیكاری آن آبی رنگ فیروزه‌ای است كه به نام «فیروزه اسلام» شهرت یافته است. در بالای حاشیه‌های عریض طاقچه‌ها، كتیبه اصلی بنا قرار گرفته كه بالای این كتیبه نیز نوشته‌های كوتاهی با خطوط ثلث و كوفی در بین طرح‌های مختلف گل و بوته اسلیمی و اشكال مختلف هندسی جای داده شده است.
این مسجد در سال 1193 ه.ق در اثر زلزله ویران شد كه از بنای عظیم و نفیس سردرب و چند جرز پایه‌های شبستان باقی مانده بود، در سال‌های 1318.1319 بعد از 8 سال ثبت تاریخی، تعمیراتی در طاق و سردرب شمالی آن به عمل آمد و در سال‌های بعد از انقلاب نیز با بودجه و نظارت انجمن آثار ملی و سازمان ملی حفاظت آثار باستانی سابق، بازسازی شد.
كاشیكاری‌های معرق به رنگ‌های آبی كمرنگ، سبز تیره، زرد و سفید به همراه گل‌ها و سرشاخه‌ها و برگ‌ها، تركیب و هارمونی بی‌نظیری ایجاد كرده‌اند. پس زمینه كاشی‌ها به رنگ آبی فیروزه‌ای است و به همین دلیل به آن مسجد كبود می‌گویند.
مسجد كبود تبریز از جمله بناهای انتخابی برای ثبت در فهرست جهانی یونسكو است.
مسجد كبود در سال 1310ه.ق در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و بیشترین مرمت آن تا سال 1343 انجام پذیرفته و در سال‌های 54-1352 بازسازی گنبدهای بالای شبستان‌ها به همت مرحوم اسماعیل دیباج و دفتر فنی حفاظت آثار باستانی و به دست توانای معمار شهیر و فقید آذربایجان، استاد رضا معماران جامه عمل پوشید. اینك كار محوطه‌سازی و بازیافت نقش و نگار كتیبه‌های داخل مسجد در دست اجرا بود.
تاریخچه بنا
مسجد جهانشاه یا مسجد كبود (گوی مسجید) از آثار ابوالمظفر جهانشاه بن قرا یوسف از سلسله تركمانان قراقویونلو می باشد كه در870 هجری به همت و نظارت جان بیگم خاتون،زن جهانشاه بن قرایوسف قره قویونلو ،پایان یافته است.
در كتابهای تاریخی،این بنای باشكوه را «عمارت مظفریه»خوانده اند كه مورد توجه ابو المظفر یعقوب بهادر خان قرار گرفت.در این روزگار تبریز در نهایت آبادانی و رونق بود.در نیمه اول قرن یازدهم هجری،كاتب چلبی و اولیا چلبی جهانگردان ترك عثمانی و در نیمه دوم همین قرن،تاورنیه و شاردون جهانگردان فرانسوی از این مسجد دیدن كرده بودند.كاتب چلبی در تاریخ جهان نما می نویسد:
